Nieuwsbrief 38 (27 januari 2024)

In oktober van dit jaar zal het 90 jaar geleden zijn dat S.C.J. Heerma van Voss overleed. Dit was een goede aanleiding voor het plan om in 2024 de gehele familiekroniek van de familie (Heerma) van Voss op de website heermavanvoss.nl te gaan publiceren.

Deze omvangrijke kroniek kent inmiddels al een langdurige opbouw. In het voorwoord, dat in april 2015 werd geschreven en daarna onveranderd is gebleven, wordt dit nader toegelicht. Na de eerste versie van 2015 is nog acht keer een (bijgewerkte) kroniek toegestuurd aan betrokken familieleden, vandaar dat nu versie 10 beschikbaar komt. Het opgetekende levensverhaal van de familie (Heerma) van Voss is veel te groot om in één boek onder te brengen, het worden dus meerdere boeken. Publicatie zal – zo goed mogelijk – in chronologische volgorde gebeuren. Begonnen wordt met het verhaal over de oudst bekende voorvader van S.C.J. Heerma van Voss. Dit is Wilhelm Voss, geboren omstreeks 1645. Toegelicht wordt dat zijn vader, ondanks vele pogingen van verschillende familieleden, nog steeds niet is gevonden in papieren bronnen. De dubbele achternaam Heerma van Voss ontstond pas veel later, namelijk begin 19e eeuw.

De lay-out en indeling van de delen van de kroniek komen vergaand overeen met de erfgoedboeken die reeds beschikbaar zijn op de website. Een verschil is dat niet is voorzien in eindnoten, maar (summier) voetnoten worden toegepast.

NIEUW toegevoegd op de website heermavanvoss.nl

in deel 1:

– Familiekroniek 1: Wilhelm Voss (ca. 1645-1713)

Nieuwsbrief 37 (22 november 2023)

In oktober konden wij in één keer negen nieuwe erfgoedboeken publiceren, met heel veel informatie over de grote feesten in Etten-Leur in 1959, de PH-EL. Deze keer komt een geheel ander onderwerp aan bod, namelijk belastingvermindering. Dit specifieke onderwerp is vervat in een klein boekje.

Na de verkoop van de suikerfabriek in de polder Zwartenberg volgde voor grootaandeelhouder S.C.J. Heerma van Voss uiteraard een traject inzake te betalen belastingen. Over de hoogte van de aanslag inkomstenbelasting 1919/1920 ging hij een boeiend gevecht aan met de fiscus. Hij won. Gelukkig zijn diverse paperassen van deze strijd bewaard.

Ook deze keer zijn wij, Heemkundekring “Jan uten Houte”, weer verheugd dit stukje geschiedenis gratis te kunnen aanbieden. Wij denken dat het op prijs wordt gesteld. Indien u echter geen prijs meer stelt op het ontvangen van deze Nieuwsbrieven, meldt het ons dan a.u.b.

NIEUW toegevoegd op de website heermavanvoss.nl

in deel 5:

– De aanhouder wint: belastingvermindering.

Nieuwsbrief 36 (14 oktober 2023)

Na een lange voorbereidingstijd zijn wij verheugd nu in één keer negen boeken te kunnen presenteren die allemaal erfgoed bevatten van de PH-EL, het grote feest in Etten-Leur in 1959. De vele activiteiten tijdens de feestperiode waren georganiseerd ter gelegenheid van de 50-jarige herdenking van de eerste opstijging van een gemotoriseerde vliegtuig in 1909, op de Klappenbergse heide. Alles werd “uit de kast” gehaald om een zo breed mogelijk publiek te vermaken. De voorbereidingen waren zeer omvangrijk en het organisatiecomité verzette – met hulp van velen – onvoorstelbaar veel werk, ook achteraf nog. De talrijke festiviteiten waren soms echt imposant.

Het is voor het eerst sinds de PH-EL, dat er in deze forse omvang weer aandacht aan wordt besteed. Wij hopen iedereen hiermee een groot plezier te doen.

NIEUW toegevoegd op de website heermavanvoss.nl

in deel 7:

– Herdenking 1959 (50 jaar) (1 van 3)

– Herdenking 1959 (50 jaar) (2 van 3)

– Herdenking 1959 (50 jaar) (3 van 3)

– Herdenking 1959 (50 jaar) (bijlagen)

– Herdenking 1959 (50 jaar) – Aandacht voor luchtvaart

– Herdenking 1959 (50 jaar) – Ballonrace

– Herdenking 1959 (50 jaar) – Ballonrace (bijlagen)

– Herdenking 1959 (50 jaar) – Postraket

– Herdenking 1959 (50 jaar) – Programmaboekje

Nieuwsbrief 35 (25 september 2023)

Al geruime tijd zijn op de website heermavanvoss.nl vier publicaties te vinden, waarvan de naam begint met “Suiker: de basis voor vliegen”. Nadat deze verschenen, is door het West-Brabants Archief nog een fors dossier digitaal beschikbaar gesteld, dat talrijke interessante documenten bevat met betrekking tot de Leurse suikerfabriek, waarvan S.C.J. Heerma van Voss directeur was. Deze documenten zijn alle doorgenomen. Sommige zijn toegevoegd aan de genoemde vier publicaties. Vele andere zijn – zo goed mogelijk in chronologische volgorde – opgenomen in een separate publicatie, die nu beschikbaar is gekomen op de website en die de naam “Suiker: de basis voor vliegen (aanvullingen)” kreeg.

NIEUW toegevoegd op de website heermavanvoss.nl

in deel 2: Suiker: de basis voor vliegen (aanvullingen)

Nieuwsbrief 34 (26 augustus 2023)

Vóór de zomer van dit jaar verscheen in Roosendaal een boek, waarvan de inhoud een sterke relatie heeft met informatie op de website heermavanvoss.nl. Albert Busch, een kleinzoon van de Nederlandse luchtvaartpionier Constant Busch met de bijnaam Pinneke Busch, had er veel werk van gemaakt. Zijn boek, “De vliegende doodskist”, was ter plaatse reden voor een (beknopte) expositie over zijn destijds beroemde grootvader. Het verhaal over het leven, de bijzondere dood en vooral de vliegavonturen van Pinneke Busch is al eerder beschikbaar gekomen, namelijk in “Vliegen en vallen bij Etten-Leur” (in deel 4). Het verschijnen van het fraaie boek van Albert Busch was echter reden voor een extra publicatie, waarvoor het merendeel van de tekst en illustraties werd aangeleverd door Albert. Hoofdstuk 5 “Pinneke gaat vliegen” in zijn boek bevat de vliegavonturen van zijn grootvader. Dit hoofdstuk is het hoofdbestanddeel; verder wordt in deze publicatie kort ingegaan op de expositie en de boekpresentatie.

NIEUW toegevoegd op de website heermavanvoss.nl

in deel 4: Vliegerij van Pinneke Busch (1911-1913)

Nieuwsbrief 33 (27 juni 2023)

Zoals misschien bekend, is de datum 27 juni 1909 onlosmakelijk verbonden met de eerste gemotoriseerde vlucht in Nederland, die het bestaansrecht biedt voor deze website.

Vandaag, precies 114 jaar later, komt een boekje beschikbaar met een titel, die de reden voor deze eerste vlucht noemt. Suikerfabrikant S.C.J. Heerma van Voss bedacht en organiseerde die grote dag, inmiddels een mijlpaal in de Nederlandse luchtvaartgeschiedenis, vanwege het 40-jarig bestaan van “zijn” suikerfabriek.

Op 11 en 12 mei jl. is van ruim twintig, al eerder gepubliceerde erfgoedboeken een nieuwe versie op de website geplaatst. Dergelijke “updates” vinden vaak plaats en worden niet vermeld in een nieuwsbrief. Deze keer wordt hierop een uitzondering gemaakt, vanwege de omvang. De twee, al enige tijd beschikbare boeken met de titel “Zuidelijke Bond van Beetwortelsuikerfabrikanten” dreigden te groot te worden. De bijlagen zijn overgeheveld naar een derde boek met deze titel.

NIEUW toegevoegd op de website heermavanvoss.nl

in deel 3: 1909 – Het 40-jarig jubileum

aparte publicatie geworden in deel 4: Zuidelijke Bond van Beetwortelsuikerfabrikanten (bijlagen)

Nieuwsbrief 32 (8 mei 2023)

Vandaag precies 154 jaar geleden, op 8 mei 1869, werd de “Commanditaire vennootschap onder de firma Van Breda, Dolk, Lammers, Beausar & Cie” opgericht, die nabij Leur (N.-Br.) een nieuwe suikerfabriek begon. Die dag was het begin van het 50-jarig bestaan van de fabriek, de 50-jarige intense betrokkenheid van S.C.J. Heerma van Voss bij de fabriek en de 50 jaar durende loopbaan van hem in de suikerindustrie. Op 8 mei 1919 ging hij met pensioen. Het einde van die 50 jaar ging in 1919 niet onopgemerkt voorbij. Deze publicatie geeft daarvan blijk.

Zijn talrijke werkzaamheden brachten hem diepe dalen, kommer en kwel, hoogtepunten, voorspoed, veelal een goed jaarinkomen en nog veel meer. Ons heeft het ook veel gebracht, omdat hij een fors archief naliet, vooral met documenten die betrekking hebben op zijn werkzaamheden “in de suiker”, maar ook paperassen die inzicht geven in zijn privé-situatie. Dankzij dit erfgoed kunnen wij een beeld krijgen van de suikerwereld eind 20^e eeuw en begin 21^e eeuw, maar ook van het leven van een man met statuur en aanzien. Hij was een actieve, innovatieve suikerfabrikant, familieman en weldoener. Deze aanduiding is tevens de serie-subtitel van de publicaties op heermavanvoss.nl, een website die wij ook aan hem te danken hebben.

NIEUW toegevoegd op de website heermavanvoss.nl

in deel 4: Het Gouden Feest

Nieuwsbrief 31 (25 april 2023)

Op de website heermavanvoss.nl zijn inmiddels allerlei erfgoedboeken geplaatst. Ondanks dat de boeken één serie vormen, loopt de inhoud van de boeken nogal uiteen. U bent dus al wat gewend ten aanzien van dit Etten-Leurs erfgoed. Het boek dat nu aangereikt wordt, is van een wel heel bijzonder kaliber. Het is gemaakt in een goed en soepel samenwerkingsverband tussen Frank Hultermans en Arie de Bruin. Het gaat over post. Verdere uitleg is overbodig. Laat u verrassen!

NIEUW toegevoegd op de website heermavanvoss.nl

in deel 5: De post is binnen!

Nieuwsbrief 30 (25 maart 2023)

Deze keer kunnen wij twee erfgoedboekjes publiceren, die elk een geheel eigen karakter hebben. Antonie Johan Heerma van Voss, de tweede zoon van S.C.J. Heerma van Voss, werd net als zijn vader directeur van de suikerfabriek nabij Leur. Met zijn salaris kon hij het zich veroorloven een prachtige villa te kopen: “Mariëndal” te Ginneken, bij Breda. Het ene boekje geeft allerlei informatie over deze villa. Op 1 juni 2022 werden de twee delen van “Bondgenoten in de suiker” op de website geplaatst. Inmiddels kan hieraan nog een vervolg worden gegeven: een boekje met bijlagen.

NIEUW toegevoegd op de website heermavanvoss.nl

in deel 1:

• Villa “Mariëndal” te Ginneken

in deel 4:

• Bondgenoten in de suiker (bijlagen)

Constant Busch

In “Vliegen en vallen bij Etten-Leur” (in deel 4) is het eerste hoofdstuk geheel gewijd aan een stoere vliegpionier in Nederland, bekend onder de bijnaam Pinneke Busch. Onder meer in westelijk Noord-Brabant hebben velen hem vanaf begin 1911 bewonderd om zijn gewaagde vluchten. Het is zeer waardevol dat een kleinzoon van hem, Albert Busch, recent een boek afrondde over deze vliegheld, met de titel “De Vliegende Doodskist. De triomf en tragedie van Constant Busch.” Met navolgend citaat uit de tekst op de achterkaft van het boek kan de opvallende titel van het waar gebeurde verhaal kort toegelicht worden. “… Pinneke. Mijn grootvader, die nationaal en internationaal furore maakte. Het verhaal volgt hem vanaf zijn geboorte tot aan zijn gruwelijke vermoording en het proces daarna…”

Dit boek kon alleen maar tot stand komen met veel volharding van de schrijver en omdat hij een directe nazaat is van de hoofdfiguur. Een zeer aanbevelenswaardig boek.

Nieuwsbrief 29 (25 februari 2023)

De donkere maanden van het jaar hebben een bijzonder erfgoedboek in deze serie opgeleverd. Het betreft een “verhaal” dat zich voltrok in 1878, inmiddels heel wat jaren geleden. S.C.J. Heerma van Voss, in zijn hoedanigheid van voorzitter van het College van Kerkvoogden en Notabelen van de Hervormde Gemeente te Leur, deed verwoede pogingen om vergunning te krijgen om de kleine begraafplaats van de eigen kerkelijke gemeente te vergroten. Het leek zo simpel: een strookje grond van circa 150 vierkante meter erbij. De aanvraag werd door het gemeentebestuur van Etten en Leur echter afgewezen, waarna Heerma van Voss zich gedwongen voelde een juridisch traject in te gaan. Het is interessant om te zien hoe dit destijds verliep en wie erbij betrokken waren. De afloop is bekend en wordt in het boek onthuld.

NIEUW toegevoegd op de website heermavanvoss.nl, in deel 2:

• De vergrooting der begraafplaats?

Nieuwsbrief 28 (25 januari 2023)

Een nieuw jaar is begonnen. We gaan weer verder en hopen ook dit jaar in staat te zijn diverse publicaties in de serie “S.C.J. Heerma van Voss neemt ons mee” te kunnen plaatsen op de website heermavanvoss.nl.

Aan het begin van een nieuw jaar wordt in bedrijven, organisaties en ook wel in huishoudens de balans opgemaakt. Hoe staan we ervoor? Dit thema is het onderwerp van de twee boeken die nu worden aangeboden. Het zijn heel veel cijfers, maar aan de op een bepaalde manier geordende bedragen is ook veel af te lezen, over het wel en wee van suikerfabrikant S.C.J. Heerma van Voss in het begin van de vorige eeuw.

NIEUW toegevoegd, in deel 5:

• Ook thuis: tot op den halven cent (1 van 2)

• Ook thuis: tot op den halven cent (2 van 2)

Nieuwsbrief 27 (17 november 2022)

Deze keer een heel klein boekje. Het is zeer toepasselijk voor de serie publicaties op de website. In de titel staat de naam Heerma van Voss en het “object”, waarover het gaat, was in 1931 een cadeau aan hem. Bovendien bestaat dat cadeau nog steeds en het draagt nog steeds dezelfde naam.

NIEUW toegevoegd, in deel 5:

• Het Heerma van Vossplantsoen

Nieuwsbrief 26 (22 oktober 2022)

Deze maand kunnen wij een heel ander boek(je) publiceren dan voorgaande keren het geval was. Het gaat niet over suiker, niet over S.C.J. Heerma van Voss, zelfs bijna niet over Etten-Leur. Toch hoort deze publicatie in de serie publicaties.

Nieuwsgierig waarom? Bekijk en lees het boek(je) en het zal duidelijk zijn.

NIEUW toegevoegd, in deel 7:

• Een ballonrace naar Etten-Leur?

Expositie Suze Robertson in het Trouwkerkje

Op 19 oktober jl. mocht de afzender van deze Nieuwsbrief, Arie de Bruin, genieten van een expositie van schilderijen van Suze Robertson in het Trouwkerkje in Etten-Leur Noord. Over dit bezoek en een aangetroffen schilderij van haar echtgenoot, R. Bisschop, is een kort artikeltje geplaatst op deze website bij “Uitgelicht”.

Nieuwsbrief 25 (22 september 2022)

Geachte en beste Nieuwsbrieflezeressen en -lezers,

Afgelopen periode konden wij diverse “suiker”-boeken publiceren, met feiten en verhalen over en vanuit de suikerindustrie, waarbij S.C.J. Heerma van Voss veelal een rol speelde. Tot slot van deze reeks boeken volgt nu een erfgoedboek over ander “suiker”-werk. De titel geeft het aan: de inhoud beschrijft en toont nog meer werkwerkzaamheden en belangen van genoemde suikerfabrikant, zowel concreet in de suikerindustrie als op het randje daarvan. Eén van de opvallende details die te lezen zijn, is het feit dat Heerma van Voss ook privé handelde in zakken suiker. In de nu aangeboden publicatie is informatie te vinden over de “C.V. Jäger en Co.” in Roosendaal, waar onze hoofdpersoon voorzitter van de Raad van Commissarissen was en te maken kreeg met een zware interne fraudezaak. Ook twee andere fabrieken komen uitgebreid in beeld: Kandijfabriek “Java” in Roosendaal en de “N.V. Suikerfabriek voorheen Van der Linden en Co.” in Bergen op Zoom.

Toen hij in 1919 met pensioen ging, schonk hij geld voor het op te richten Heerma van Voss-fonds, dat vervolgens jarenlang geld kon uitkeren.

Het is allemaal te ontdekken in deze nieuwe publicatie.

Ook voor dit erfgoedboek zijn wij weer veel dank verschuldigd aan John Roovers, die vele uren besteedde om onvolkomenheden en aanvullingen op te sporen en door te geven.

NIEUW toegevoegd, in deel 4:

• Ander (suiker-)werk

Nieuwsbrief 24 (29 augustus 2022)

Geachte en beste Nieuwsbrieflezeressen en -lezers,

Voor velen zal de zomervakantieperiode voorbij zijn en misschien wordt weer uitgekeken naar nieuwe publicaties op de website heermavanvoss.nl. Met deze nieuwsbrief kunnen wij weer zo’n nieuw erfgoedboek aankondigen, alsmede een sterk aangepaste versie van een al eerder geplaatst boek.

De titel van de nieuwe publicatie heeft een negatieve lading. Dit heeft te maken met het feit dat de heren die de dienst uitmaakten in de suikerindustrie, waaronder S.C.J. Heerma van Voss, vele “gevechten” moesten leveren, onder meer tegen de overheid. Veelal na overleg met andere Europese landen werd door de Nederlandse regering telkens weer een nieuwe Suikerwet opgesteld en ingevoerd. Zo’n nieuwe wet was veelal voor de suikerfabrikanten ongunstiger dan de wet ervoor. De reden: de Rijksoverheid verkreeg veel inkomsten vanuit de suikerindustrie, in de vorm van suikeraccijns, maar er waren ook vrijstellingen en verkapte subsidies. Dit alles was voer voor politici en voor- en tegenstanders van een nieuwe regeling of wet.

In de nu toegevoegde publicatie worden wijzigingen in wet- en regelgeving voor de suikerindustrie en commentaren hierop in chronologische volgorde weergegeven. S.C.J. Heerma van Voss was er zijn gehele 50-jarige werkperiode in de suikerindustrie intens bij betrokken en vaak was hij de voorman van protesten en/of verzoeken tot wijzigen van concept-wetteksten.

NIEUW toegevoegd, in deel 2:

• Tegen Suikerwetten en een opstel

Wijziging van “De suiker-familie schrijft” (in deel 2)

Al eerder konden wij melding maken van de grote inzet van John Roovers, die zeer nauwgezet erfgoedboeken doorneemt en corrigeert, en daarbij talrijke toevoegingen aanreikt. Zijn werk verrijkt de boeken enorm. Nogmaals willen wij hem – hier en nu – daarvoor hartelijk dank zeggen. Afgelopen periode werkte John aan “De suiker-familie schrijft” (in deel 2), zodat recent een sterk verbeterde en uitgebreide versie van deze publicatie op de website kon worden geplaatst.

Nieuwsbrief 23 (1 juni 2022)

Na een lange periode van samenstellen, zijn nu diverse erfgoedboeken beschikbaar die inzicht geven in de manier waarop werd samengewerkt door de suikerfabrikanten in het tijdperk waarin S.C.J. Heerma van Voss één van hun voormannen was. In zijn bewaard gebleven archief, dat zorgvuldig wordt beheerd door het West-Brabants Archief, bevinden zich vele documenten die (gezamenlijk) een schat aan informatie bevatten over die samenwerking. Onder meer notulen van vergaderingen geven inzicht in de gespreksonderwerpen, de discussies en ook in de problemen waarmee de suikerindustrie te maken had. Maar ook brieven en brochures vertellen veel.

De samenwerking en ook de onderlinge tegenwerking en strijd manifesteerden zich in allerlei vormen.

Vrijwel alle teksten en illustraties in de nu verschenen erfgoedboeken komen voor het eerst in handzame vorm publiekelijk beschikbaar. Een extra dimensie hierbij is het werk van John Roovers, die de concepten zeer nauwgezet doornam. Hij gaf correcties, verwijzingen en interessante extra gegevens, die in deze publicaties verwerkt zijn. Hulde aan hem voor zijn accuratesse, kennis en doorzettingsvermogen; zijn talrijke toevoegingen zorgen voor een grote verrijking van de boeken.

NIEUW toegevoegd, in deel 4:

• Bondgenoten in de suiker (1 van 2)

• Bondgenoten in de suiker (2 van 2)

• Zuidelijke Bond van Beetwortelsuikerfabrikanten (1 van 2)

• Zuidelijke Bond van Beetwortelsuikerfabrikanten (2 van 2)

Wijzigingen:

Onder meer de vier erfgoedboeken met de titel “Suiker: de basis voor vliegen” zijn de afgelopen maanden gewijzigd en uitgebreid. Onlangs zijn de nieuwste versies op de website geplaatst.

Nieuwsbrief 22 (22 april 2022)

Hoe erfgoed tot mooie ontmoetingen kan leiden! Met deze toepasselijke woorden willen wij de Nieuwsbrief bij de publicatie van twee nieuwe erfgoedboeken inleiden. Op 22 april 2022 is het precies zes jaar geleden dat in Streekmuseum Etten+Leur een geheel nieuw ingerichte expositieruimte werd geopend, gewijd aan S.C.J. Heerma van Voss en de eerste vlucht. Veel belangstellenden kwamen bijeen en het hoogtepunt van de bijeenkomst was de onthulling van de teruggevonden gedenksteen uit 1909. Het werd een klein feestje.

Uiteraard was en is het beschikbaar komen van zo’n tentoonstellingsruimte een groot goed voor het bewaren en tonen van het erfgoed van de Leurse suikerfabrikant. Het is heel fijn dat de mogelijkheid hiertoe gecreëerd is en hopelijk blijft de ruimte nog talloze jaren als zodanig in gebruik. Tijdens de feestelijke opening was onder meer de toen 88-jarige Ad Maessen aanwezig. Zijn moeder was aanwezig geweest bij de eerste vliegtuigopstijging in Nederland op 27 juni 1909, georganiseerd door S.C.J. Heerma van Voss. De aanwezigheid van Ad op 22 april 2016, bij de opening van de expositieruimte, is de aanleiding geweest voor een bijzondere tour door Etten-Leur en omgeving op 17 juni 2016. Over beide gebeurtenissen is te lezen (en te kijken) in twee nieuwe erfgoed-boeken.

NIEUW toegevoegd, in deel 11:

• De steen is terug!

• Een tour met Ad Maessen.

Nieuwsbrief 21 (25 maart 2022)

Deze Nieuwsbrief begint met enkele woorden naar aanleiding van het overlijden van een achterkleinzoon van S.C.J. Heerma van Voss, woorden die ik eerder schreef aan de nabestaanden.

Overlijden Arend Jan Heerma van Voss, 27 februari 2022

“Hij werd ruim 79 jaar en mocht en moest in zijn leven, voor zo ver ik het weet, veel beleven en meemaken. Vele keren kon ik met hem aan de keukentafel zitten. Wij spraken dan vooral over zijn voorgeslacht, zijn vader, grootvader, enz. Maar soms kwam er ook iets op tafel over een jeugdpassie van hem. Politiek en andere terreinen, waarop wij vermoedelijk van mening zouden verschillen, werden automatisch vermeden. We hielden het altijd goed en gezellig, sprekend over en kijkend naar zijn familieverleden. Hij was sterk geïnteresseerd in de mens achter het familielid. Hoe hij/zij was. Voor mij waren het altijd zeer prettige samenkomsten, met voldoende goede koffie.”

In mijn beleving was Arend Jan de nestor van de familie Heerma van Voss. Het gemis is groot. Ik zal hem blijven gedenken. In een later te verschijnen publicatie willen we aandacht besteden aan zijn leven en werk.

Uitbreiding website

Mede uit eerbetoon aan Arend Jan plaatsen we deze keer uitsluitend één klein boekje over een onderwerp dat de schrijver lang geleden met hem besprak en waarvan hij twee foto’s bezat die opgenomen zijn in dit boekje. In november 1995 verscheen het boekje “Een zoete onderneming”. Daarbij behoorde een expositie in Streekmuseum “Jan uten Houte”. De aanleiding voor beide was het feit dat 125 jaar eerder, in 1870, de eerste bietencampagne plaatsvond van de splinternieuwe suikerfabriek in de polder Zwartenberg bij Leur. Inmiddels is 1995 ook al weer 27 jaar geleden, zodat het boekje al behoort tot het Etten-Leurse erfgoed. Helaas is van de expositie niet veel meer bewaard gebleven dan enkele krantenberichten en herinneringen.

Tot nu toe zijn nog geen foto’s opgedoken, waarop (een deel van) de expositie te zien is. Wie kan ons daaraan helpen?

NIEUW toegevoegd, in deel 9:

• Expositie en boek over een markant suikerfabrikant

Nieuwsbrief 20 (14 februari 2022)

Met enige trots melden wij dat nu een publicatie kan worden aangereikt die één enkel, maar zeer bijzonder document van S.C.J. Heerma van Voss beschrijft en laat zien. Het betreft het album, dat na zijn vakantiereis in 1910 naar Noord-Afrika is gemaakt. Op 14 februari vertrok hij, nu precies 112 jaar geleden. Heemkundekring “Jan uten Houte” is de eigenaar van het album. Het beheren en bewaren ervan is belegd bij het West-Brabants Archief.

Als er iets kan dienen als voorbeeld van het fraaie, bezienswaardige erfgoed van Heerma van Voss, dan is het wel dit album. Gedurende 110 jaar bleef het goed bewaard, maar vrijwel ontoegankelijk. In 2020 heeft een vrijwilliger van “Jan uten Houte” de inhoud van het album bij het West-Brabants Archief mogen scannen en fotograferen. Hierna zijn deze scans en foto’s digitaal beschikbaar gekomen via de website van het archief. In de nu verschenen publicatie zijn veel van de documenten die het album bevat opgenomen. Ze zijn in de juiste volgorde geplaatst qua chronologie van de reis en voorzien van enig commentaar. Hiermee kan de reis beter “gevolgd” worden. Naar wij aannemen, doen wij velen een plezier met deze uitgave.

NIEUW toegevoegd, in deel 4:

• Op vakantie naar Noord-Afrika (1910)

Nieuwsbrief 19 (18 januari 2022)

Een toevoeging van jong erfgoed: documenten uit 1999 en 2000. Op 27 juni 1909 stapte suikerfabrikant S.C.J. Heerma van Voss fier rond op het vliegterrein bij de dorpjes Etten en Leur, waar die dag voor de eerste keer in Nederland een gemotoriseerd vliegtuig zou gaan vliegen. Hij had het georganiseerd en zou het ook betalen. Wat er allemaal ná die eerste vlucht in het Nederlandse luchtruim zou gaan gebeuren, kon hij uiteraard niet bedenken. Inmiddels zijn we meer dan 112 jaar verder en zijn er heel veel boeken uitgekomen over die Nederlandse luchtvaart. Allerlei aspecten zijn belicht. In de serie boeken op heermavanvoss.nl komt deze luchtvaart ook veelvuldig aan bod. Dit past binnen de doelstelling van Heemkundekring “Jan uten Houte” om het beschikbare erfgoed te publiceren dat betrekking heeft op genoemde suikerfabrikant en op de luchtvaart in en bij Etten-Leur.

In het nu toegevoegde erfgoed-boek is informatie opgenomen over een vreselijk ongeluk in de lucht bij Etten-Leur, eind 1999. Velen zullen zich het nieuws nog herinneren, toch is het inmiddels ruim 22 jaar geleden.

NIEUW toegevoegd, in deel 9:

• Vliegtuigbotsing in de lucht, bij Etten-Leur

Nieuwsbrief 18 (23 december 2021)

Graag bieden wij u, kort vóór de Kerstdagen, nog een Nieuwsbrief aan.

Deze keer kunnen wij een boek aankondigen met allerlei brieven die binnen de familie Heerma van Voss verstuurd werden. Deze brieven gaan over verschillende onderwerpen en geven een inkijkje in allerlei perikelen. Het handschrift was niet altijd 100% te ontcijferen, maar dat is veelal niet storend, omdat het slechts om enkele woorden gaat.

NIEUW toegevoegd, in deel 2:

• De suiker-familie schrijft

Vervolg

Het is de bedoeling ook in 2022 diverse nieuwe boeken op de website toe te voegen. Een set boeken over Heerma van Voss in de suikerindustrie is in een vergevorderd stadium. Ook zijn in de maak publicaties over de herdenkingen van de eerste vlucht, waarin aan de orde komen de hierbij behorende gebeurtenissen en festiviteiten in Etten-Leur en bij het monument aan de Rijsbergseweg (“de Naald”) in 1934/1935, 1959 en 1984. Ook andere onderwerpen staan nog te wachten. Het erfgoed van S.C.J. Heerma van Voss is omvangrijk te noemen.

Wij wensen u veel goeds toe, zowel voor de komende eindejaarsperiode, als voor 2022.

Nieuwsbrief 17 (30 november 2021)

Twee boeken

We zijn blij en een beetje trots deze keer wederom twee nieuwe boeken te kunnen aanbieden. Eén van de boeken betreft de aanleg van de eerste brug over de rivier de Mark in de weg tussen Etten-Leur en Zevenbergen. Het was een particulier initiatief, dat werd overgenomen door de overheden. Het andere boek is van een geheel andere orde. Het bevat heel veel cijfers en getallen en geeft een unieke inkijk in de boekhouding van een suikerfabriek.

NIEUW toegevoegd, in deel 4:

• De overbrugging der Rivier de Mark

• De juiste balans gevonden

Aanvullingen

Afgelopen weken kregen we diverse waardevolle aanvullingen doorgestuurd van Johan van Oosterhout. Met veel genoegen konden we allerlei mooie illustraties toevoegen in de publicaties. Ook Jan van Meer gaf weer een zeer nuttige correctie en aanvulling door. Hij verwees naar het juiste perceel van de watertoren in Etten, waardoor de koopakte toegevoegd kon worden. Het is heel fijn dat op deze wijze meegedacht en meegewerkt wordt aan het verzamelen, behouden en doorgeven van Etten-Leurs erfgoed. Heel hartelijk dank. “Jan uten Houte” blijft zich aanbevolen houden voor uw bijdragen, hoe klein dan ook. Elke opmerking, correctie is zeer welkom.

Nieuwsbrief 16 (11 november 2021)

50^e boek

Op 19 oktober 2020 startte Heemkundekring “Jan uten Houte” met de website heermavanvoss.nl. Hier is het erfgoed van S.C.J. Heerma van Voss te vinden. Het wordt gepresenteerd in de vorm van thematische boeken, die bekeken, gelezen en gratis gedownload kunnen worden. Het is de bedoeling al het bewaarde en teruggevonden erfgoed hier te verzamelen en te tonen. Bij de start, exact 86 jaar na het overlijden van de beroemde Etten-Leurenaar, waren 23 boeken beschikbaar. Nu, 11 november 2021, 180 jaar na zijn geboorte, is het 50^e boek geplaatst. Als een postuum eerbetoon.

Ook dit jubileumboek bevat documenten, illustraties en toelichtingen. De titel is aansprekend: “Aanleg van spoorweg en waterleiding”. De spoorweg is niet de spoorlijn die in Etten-Leur zo bekend is, maar de waterleiding is nog steeds de belangrijke voorziening, die circa 100 jaar geleden werd aangelegd en nu zo heel vanzelfsprekend is.

NIEUW toegevoegd, in deel 4:

• Aanleg van spoorweg en waterleiding

Aanvulling, met dank aan Marius Broos

Op 18 augustus 2021 publiceerde Marius Broos, de expert op het gebied van treinen, trams en toebehoren in westelijk Noord-Brabant, een fraai artikel op zijn website www.mariusbroos.nl. Hierin geeft hij onder meer uitleg over de inzet van trams op 27 juni 1909, voor het transport van de enorme massa mensen, die de vliegdemonstratie op de Klappenbergse Heide tussen Rijsbergen en Etten wilden bijwonen. Mooie, nieuwe informatie. Met dank aan Marius en met zijn toestemming voegden wij het complete artikel als hoofdstuk toe in “27 juni 1909 – Herinneringen en varia”.

Vervolg

Op heermavanvoss.nl zullen na het 50^e boek nog meer boeken geplaatst worden. Tientallen boeken zijn in voorbereiding, waaronder een reeks over suikerindustrie-erfgoed, uiteraard in relatie tot S.C.J. Heerma van Voss. Mede door zijn lange en drukke leven is zijn nalatenschap omvangrijk en boeiend.

Nieuwsbrief 15 (18 oktober 2021)

Toevoeging

De datum van plaatsing van het 49^e boek is 18 oktober 2021. Bij de start van de website, 19 oktober van het vorige jaar, is begonnen met 23 boeken. Inmiddels naderen we de 50^e publicatie. Deze zal – zoals nu het plan is – gepubliceerd worden op 11 november a.s., de dag waarop 180 jaar geleden S.C.J. Heerma van Voss geboren werd.

NIEUW toegevoegd, in deel 4:

• De redding van de oude toren van Etten

Wijzigingen in eerder geplaatste boeken

Boeken die op de website zijn geplaatst, kunnen aangepast worden, waarna een nieuwe versie verschijnt. Dit kan na het corrigeren van een fout; meestal zal het echter gebeuren na toevoegingen. Op de tweede bladzijde van elk boek staat een versienummer. Deze keer wijzen wij op (grotere) aanvullingen in diverse, reeds eerder geplaatste boeken.

• Deel 1 – “Sybrand Casparus Jan Heerma van Voss (1841-1934)”: Nieuw hoofdstuk “5 — Herinneringen van familieleden aan S.C.J. Heerma van Voss”.

• Idem: Hfdst. 10 “Biografieën” was eerder een bijlage en is nu fors uitgebreid.

• Deel 2 – “S.C.J. Heerma van Voss – privé”: Nieuwe paragraaf “Schoondochter schrijft over jacht”, in hfdst. 7.

• Deel 2 – “Suiker: de basis voor vliegen (2 van 3)”: de foto op blz. 144 is aangepast. Het is John Roovers gelukt alle namen van de mannen op de foto te benoemen. Hulde hiervoor.

• Deel 2 – “Suiker: de basis voor vliegen (3 van 3)”: nieuwe paragraaf “Dividend- en Tantièmebelasting” in hfdst. 23.

• Deel 5 – “Begrafenis en graf van een groot man”: op blz.-n 11 en 12 correcties en aanvullingen van John Roovers.

• Deel 5 – “80 jaar, 90 jaar”: nieuwe paragraaf “De bron van het artikel”, in hfdst. 4.

• Deel 5 – “Terugblik op S.C.J. Heerma van Voss”: hfdst. 2 is opnieuw geordend en uitgebreid met recent in het archief ontdekte brieven.

Boeken over de suikerindustrie

De in de vorige Nieuwsbrief aangekondigde serie boeken over het werkzame leven van Heerma van Voss binnen de suikerindustrie nadert zijn voltooiing. Nogmaals willen wij John Roovers hartelijk bedanken voor zijn niet aflatende ijver om deze publicaties minutieus door te nemen, te corrigeren en aan te vullen.

Nieuwsbrief 14 (25 september 2021)

Toevoeging

Deze keer is één, fors boek toegevoegd (circa 200 blz.-n), met veel feiten en wetenswaardigheden betreffende interesses, activiteiten en liefdadigheden van suikerfabrikant S.C.J. Heerma van Voss, buiten zijn beroepsomgeving. Van diverse omvangrijkere gebeurtenissen “buiten de suiker” zijn of worden separate boeken gepubliceerd. In het boek dat nu is toegevoegd, zijn hiernaar verwijzingen opgenomen; alle nadruk ligt op een scala aan andere onderwerpen.

NIEUW toegevoegd, in deel 4: Initiatieven en hulpverlening

In voorbereiding: boeken over de suikerindustrie

Momenteel wordt hard gewerkt aan een serie boeken over het werkzame leven van Heerma van Voss binnen de suikerindustrie. Hierover zijn al enkele boeken gepubliceerd op de website, maar er is nog veel meer erfgoed beschikbaar dat kan worden doorgegeven. We zijn zeer verheugd dat John Roovers, groot kenner van de geschiedenis van de suikerindustrie, de forse taak op zich heeft genomen deze publicaties stuk voor stuk minutieus door te nemen, te corrigeren en bovendien aan te vullen met allerlei wetenswaardigheden. Het kan nog even duren voor ze zichtbaar worden, maar zes boeken zijn qua voorbereiding al vergevorderd.

Open Monumentendag 2021 (11 en 12 september)

Bij Open Monumentendag 2021, op 11 en 12 september, is het thema ‘Mijn monument is jouw monument’. Dit slaat in principe op elk monumentaal gebouw, in vrijwel elk gebouw hebben mensen gewoond, gewerkt en geleefd. Maar ook duidt dit thema op herinneringsobjecten in de publieke ruimte, zoals standbeelden en grafzerken. Al deze monumenten willen we, mits er een relatie is met suikerfabrikant S.C.J. Heerma van Voss op deze website zichtbaar maken. De verhalen die erbij horen, willen we doorgeven. Deze website past bij genoemd thema. Veel van wat hier te vinden is, heeft betrekking op monumenten. Specifiek voor deze Open Monumentendag verwijzen wij naar de volgende boeken:

Exclusief gemaakt voor Open Monumentendag 2021:

Deel 5 – Begrafenis en graf van een groot man

Overige boeken met monumenten

Deel 2  – Geen ballon voor de turfschipper (Standbeeld Adriaan van Bergen)

              – Het geschonken postkantoor (voormalig postkantoor te Leur)

              – Het huis van Heerma van Voss (Korte Brugstraat 70)

              – Heerma van Voss en de Ned. Herv. Kerk (‘t “Trouwkerkje” te Leur)

Deel 7  – Herinneringen in straten en plantsoenen

Nieuwsbrief 13 (31 augustus 2021)

Toevoegingen

Deze keer zijn drie boeken toegevoegd. In de zomer van 1914, nu 107 jaar geleden, begon een grote oorlog, die later de Eerste Wereldoorlog werd genoemd. De oorlog duurde tot in november 1918. Gedurende deze periode verrichtte S.C.J. Heerma van Voss diverse specifieke activiteiten die direct het gevolg waren van de oorlog. Gelukkig is hiervan veel erfgoed-materiaal bewaard.

Bij Open Monumentendag 2021, op 11 en 12 september, is het thema ‘Mijn monument is jouw monument’. Dit slaat in principe op elk monumentaal gebouw, want in elk gebouw hebben mensen gewoond, gewerkt en geleefd. Maar ook betreft het herinneringsobjecten in de publieke ruimte, zoals standbeelden en grafzerken. Al deze monumenten willen we zichtbaar maken. De verhalen die erbij horen, willen we doorgeven.

Op zondag 27 augustus 1950, nu 71 jaar geleden, stortte bij Etten-Leur een Nederlands militair vliegtuig neer, een “Spitfire”. Het gebeurde tijdens een grote internationale, militaire oefening. De piloot kwam om het leven. Ook dit is luchtvaartgeschiedenis in en bij Etten-Leur en behoort dus in deze serie publicaties een plaats te krijgen.

NIEUW toegevoegd, in deel 4: Heerma van Voss en d’n grooten Oorlog

NIEUW toegevoegd, in deel 5 (speciaal voor Open Monumentendag 2021): Begrafenis en graf van een groot man

NIEUW toegevoegd, in deel 7: Spitfire stort neer (1950)

Nieuwe versie

Van de drie publicaties in de reeks “Geen ballon voor de turfschipper”, over het monument voor Adriaan van Bergen, is 30 augustus jl. een nieuwe versie op de website geplaatst. Vooral “Geen ballon voor de turfschipper – Voorbereidingen en nazorg” is fors uitgebreid.

Aanvulling

Erg blij zijn wij met een aanvulling op het verhaal over “de Poerewa van Etten-Leur” in “Vliegen en vallen bij Etten -Leur” in deel 4. Johan van Oosterhout heeft dit opgesteld, samen met zijn moeder, Luus van Oosterhout-Buijnsters. Het verhaal werd met grote zekerheid verteld en mogelijk is daarmee de identiteit van “de Poerewa” nu echt duidelijk geworden. Hartelijk dank aan beiden. Op deze wijze blijven de oude verhalen levend.

Oproep

De oproep om bijdragen te leveren aan het behoud van erfgoed blijft openstaan.

Nieuwsbrief 12 (27 juni 2021)

Vandaag, 27 juni 2021, is het precies 112 jaar geleden, dat de eerste gemotoriseerde vlucht in Nederland plaatsvond. Charles graaf de Lambert was de vliegenier en S.C.J. Heerma van Voss de initiator, organisator en financier. In 1999 verscheen hierover het boek “Een immense vogel gelijk”. Delen hiervan vormden de basis voor de nu verschenen nieuwe, uitgebreidere publicaties.

NIEUW toegevoegd op de website, in deel 3:

• 1909 – Vliegen te Leur?

• 27 juni 1909 – De eerste vliegtuigopstijging

• 27 juni 1909 – Herinneringen en varia

Uitbreiding

Het boekje “Herinneringen in straten”, dat enige tijd geleden werd toegevoegd, is inmiddels enigszins uitgebreid. Cor Kerstens was zo attent om te wijzen op twee kunstwerken met een “vlieg-motief” die nog ontbraken: ”Zonnebloemen met kraaien” op het Vincent van Goghplein en ”Animo” (tros gekleurde ballonnen) aan de Kerkwerve.

De oproep om bijdragen te leveren aan het behouden van erfgoed staat nog steeds open.

Nieuwsbrief 11 (8 juni 2021)

Twee nieuwe boeken. Vandaag, 8 juni 2021, is het precies 19 jaar geleden dat bij een Ultra-light vlucht naar en over Etten-Leur het monument aan de Rijsbergseweg (”de Naald”) centraal stond. Het andere boek is geheel gevuld met erfgoed met betrekking tot Etten-Leur en Heerma van Voss. Wij hopen dat u ervan kunt genieten.

NIEUW toegevoegd op de website

In deel 10: Ultra-light vliegen in Etten-Leur

In deel 2: Het huis van Heerma van Voss

Aankondiging volgende publicaties

Op 27 juni a.s. is het precies 112 jaar geleden, dat de eerste gemotoriseerde vlucht in Nederland plaatsvond, uitgevoerd door Charles graaf de Lambert en georganiseerd door S.C.J. Heerma van Voss. Hierover verscheen in 1999 het boek “Een immense vogel gelijk”. Delen hiervan vormden de basis voor geheel nieuwe, uitgebreidere publicaties over die eerste vlucht. Het is de bedoeling die in de week vóór of op 27 juni a.s. te publiceren.

Herhaalde oproep

Het boekje “Herinneringen in straten”, eerder toegevoegd aan www.heermavanvoss.nl, kan naar onze mening nog vergaand uitgebreid en/of verbeterd worden met gegevens en foto’s die nog niet beschikbaar zijn bij de Heemkundekring. Vindt u het leuk om te helpen erfgoed cq. herinneringen te bewaren, schroom dan niet om contact op te nemen. Dat kan bijv. met Arie de Bruin: a.de.bruin07@freeler.nl of met één van de bestuursleden van de Heemkundekring of via info@janutenhoute.nl.

Op voorhand zijn wij u zeer dankbaar voor uw bijdragen.

Nieuwsbrief 10 (12 mei 2021)

Deze keer ook een oproep.

NIEUW toegevoegd op de website

In deel 7: Herinneringen in straten.

In deel 8: Bijzondere activiteiten in de lucht.

Het boekje “Herinneringen in straten” komt beschikbaar op een zeer toepasselijk moment. Momenteel worden diverse huizen gesloopt in twee straten die aan de orde komen: de Heerma van Vossstraat en de Van ’t Hoffstraat. Van dit boekje komt dus vast en zeker een iets uitgebreidere versie beschikbaar, met foto’s van nieuwe huizen in deze straten. Behalve straten en plantsoenen komt ook kunst aan bod. Hopelijk mogen wij u verrassen.

De inhoud van “Bijzondere activiteiten in de lucht” is grotendeels gebaseerd op documenten in het archief van de gemeente Etten-Leur. Maar ook van diverse personen zijn bijdragen opgenomen, waarbij ik speciaal luchtvaartspecialist Herman Dekker moet en wil noemen. Wij zijn hem en de anderen zeer dankbaar voor de bruikbare informatie.

Oproep

Vooral het boekje “Herinneringen in straten” kan naar onze mening nog vergaand uitgebreid en/of verbeterd worden met gegevens en foto’s die nog niet beschikbaar zijn bij de Heemkundekring. Vindt u het leuk om te helpen erfgoed cq. herinneringen te bewaren, schroom dan niet om contact op te nemen. Dat kan bijv. met Arie de Bruin: a.de.bruin07@freeler.nl of met één van de bestuursleden van de Heemkundekring of via info@janutenhoute.nl.

Op voorhand zijn wij u zeer dankbaar voor uw bijdragen.

Nieuwsbrief 9 (16 april 2021)

NIEUW toegevoegd op de website

In deel 8: Vliegtuigen in tunnels.

Hartelijk dank

Voor het (her)gebruik van documentatie en foto’s in deze serie publicaties gaf Sjaak Jansen toestemming. Wij zijn hem daar zeer dankbaar voor. Erfgoed is er om bewaard en getoond te worden. Sjaak ondersteunt deze gedachte ten volle.

Ook zijn wij alle anderen dankbaar, die een bijdrage leverden.

Nieuwsbrief 8 (31 maart 2021)

Hartelijk dank

Dankbaar zijn wij voor het extra erfgoed dat Jan van Meer stuurde na plaatsing van het boek “Herdenking 1949 (40 jaar)”. Uit het levensverhaal van zijn vader stuurde hij een passage over de dag van de herdenking. Zijn vader was daarbij betrokken als ambtenaar van de gemeente Etten-Leur. Het verhaal is toegevoegd als hoofdstuk 6 in genoemd boek. Ook stuurde Jan een boeiende aanvulling op het verhaal over “de moord op de Kadijk” in 1918. Het verhaal is eerder uitgebreid beschreven door Cor Kerstens en Ton v.d. Wijngaard en was – in korte samenvatting – al gepubliceerd in “Suiker: de basis voor vliegen (1 van 3)”. Jan stuurde extra informatie over degene die de moord pleegde. Deze man werkte als controlerend Rijksambtenaar bij een suikerfabriek te Zevenbergen. Hij vermoordde iemand die timmerman was bij de suikerfabriek van Heerma van Voss bij Leur. De aanvullingen van Jan zijn toegevoegd bij de reeds opgenomen korte samenvatting.

NIEUW toegevoegd op de website

Deze keer twee dunne boekjes, over allerlei losse onderwerpjes. Misschien is er iets herkenbaar, omdat het allemaal nog niet zo heel lang geleden gebeurde of gepubliceerd werd.

In deel 9: De eerste vlucht blijft levend.

In deel 10: Luchtvaartplannen en -daden.

Met veel dank aan allen die bijdragen leverden aan deze boekjes.

Nieuwsbrief 7 (6 maart 2021)

Hartelijk dank

Het was heel fijn om weer extra erfgoed van S.C.J. Heerma van Voss aangereikt te krijgen. Jan van Meer stuurde allerlei documenten, die hij bij speurwerk in archieven vond. Sommige waren mij al bekend, maar vele andere vormen fraaie aanvullingen, die door mij opgenomen kunnen worden in publicaties op www.heermavanvoss.nl. Hiervoor ben ik hem zeer dankbaar. Voor degenen die geïnteresseerd zijn in genealogie met extra toelichtingen en bijbehorende illustraties kan ik de website van Jan aanbevelen: www.inevanmeer.nl.

Ook van anderen kreeg ik reacties en – heel fijn – enkele correcties. De oproep om te helpen het erfgoed dat nog bewaard is, te redden en beschikbaar te stellen, blijft staan. Helpt u / help jij mee?

NIEUW toegevoegd op de website

In deel 7: Herdenking 1949 (40 jaar)

Met dank aan allen die bijdragen leverden aan dit boek.

Ter herinnering aan Magiel Venema 

Op 17 februari 2021 overleed Magiel Venema. Ik herinner hem als een bevlogen man. Diverse keren mocht ik hem ontmoeten. We spraken dan over van alles en nog wat, maar vooral over onze gezamenlijke passie: de historie van de Nederlandse gemotoriseerde luchtvaart die 27 juni 1909 in Etten-Leur begon. Jarenlang was hij voorzitter van de Stichting Eerste Gemotoriseerde Vlucht in Nederland en secretaris van Streekmuseum “Etten + Leur” in het Paulushofje te Etten-Leur. Dankbaar ben ik voor het feit dat ik hem mocht kennen. Steeds als ik zijn naam in een document tegenkom, en dat gebeurt vaak, zal ik een goed gevoel krijgen en even aan hem kunnen terugdenken. Ook in het nu toegevoegde boek over de 40-jarige herdenking van de eerste gemotoriseerde vlucht in 1949 in Etten-Leur komt zijn naam voor.

Nieuwsbrief 6 (19 februari 2021)

NIEUW toegevoegd op de website

In deel 3: John Rozendaal in/en de Wright Flyer.

In deel 4: “De Spiritus”.

Ook deze keer is veel dank verschuldigd aan J.C.A.E. (John) Roovers, voor het nauwgezet doornemen, corrigeren en aanvullen van “De Spiritus”.

Nieuw erfgoed

De Heemkundekring mocht meewerken aan de totstandkoming van nieuw erfgoed, een bijzondere aanduiding voor iets heel moois in het Stadskantoor. Daar werden onlangs twee ruimtes heringericht. Deze kregen fraaie “levensgrote” afbeeldingen van en met betrekking tot Jan uten Houte en S.C.J. Heerma van Voss. Zo ontstaat nieuw erfgoed. Inmiddels zijn van de Heerma van Vossruimte fraaie foto’s beschikbaar gekomen, die te zijner tijd in één van de publicaties in deze serie zullen worden opgenomen.

Nieuwsbrief 5 (21 januari 2021)

Aangeboden erfgoed

Heemkundekring “Jan uten Houte” kreeg een e-mail, waarin gemeld werd dat een leuk document beschikbaar was. Het zou zeker passen bij het erfgoed op de website: een tekst en partituur van een lied dat het eerste vliegtuig als thema heeft. Uiteraard is hierop ingegaan.

Het is heel fijn dat meegedacht wordt als het gaat om het bewaren van ons cultureel erfgoed, in dit geval “Leven en werk(en) van S.C.J. Heerma van Voss”. Voor enige jaren stuurden we elkaar brieven, ansicht- en briefkaarten, maakten we notities op papier, enz. Als die niet werden weggegooid, ontstond daarmee erfgoed, waarvan we heden kunnen genieten (en leren). In het huidige tijdperk, waarin we communiceren via e-mail en andere social media, gaat veel van onze onderlinge communicatie helaas verloren. Daarom publiceert “Jan uten Houte” boeken op de website. Laten we zuinig zijn op wat we wél hebben bewaard. Hulde aan iedereen die cultureel erfgoed, hoe klein of weinig ook, beschikbaar stelt aan onze Heemkundekring.

NIEUW 

Op de website, in deel 9, is toegevoegd: “De verwondering – het eerste opstijgen”. Ook voor dit boek is, zoals bijna voor elk boek, veel dank verschuldigd aan degenen die hulp boden of “iets” aanreikten.

Aanvullingen

Op de website is “Heerma van Voss en de Ned. Herv. Kerk te Leur” (in deel 2) vernieuwd. Documenten over vergroting kerkelijk gebouw “Sursum Corda” (1912), een aanbouw aan de pastorie (1921), de vernieuwing van de toren (1927) en een verbouwing van de villa voor “Kinderzorg” (1929) zijn toegevoegd. Met ook enkele fraaie tekeningen uit bouwdossiers. In ”Suiker: de basis voor vliegen (2 van 3)” en ”Suiker: de basis voor vliegen (bijlagen)”, beide in deel 4, is informatie toegevoegd over de suikerfabriek van de familie Lebret, in Zevenbergen. Heerma van Voss had hier vanaf 1898 de supervisie en in 1913 kocht “zijn” suikerfabriek deze fabriek te Zevenbergen. De eerste versie van “Suiker: de basis voor vliegen” kreeg alle aandacht van suikerindustrie- en suikerfabrikantenkenner John Roovers. Hij ging er goed voor zitten en stuurde een grote hoeveelheid verbeteringen en aanvullingen toe. Hiervoor zijn wij hem zeer dankbaar. Zijn bijdragen passen geheel in de bedoelingen van de Heemkundekring. Hulde aan John, voor zijn grote inzet. Het leidde ertoe, dat niet alleen de twee reeds genoemde boeken met de titel “Suiker: de basis voor vliegen”, maar alle boeken met deze titel, nu vervangen zijn.

Nieuwsbrief 4 (17 december 2020)

Aanvullingen en correcties

Al vrij snel na het publiceren van “S.C.J. Heerma van Voss – privé” stuurde de heer J.C.A.E. (John) Roovers een zeer waardevolle set met aanvullingen en ook enige correcties. Niet veel later volgden meer aanvullingen. Deze zijn alle verwerkt in een inmiddels geplaatste nieuwe versie. Met heel veel dank aan John.

Het zal duidelijk zijn, dat meehelpen om het erfgoed van Heerma van Voss – gebundeld op één plek – te bewaren en voor iedereen beschikbaar te stellen, zeer gewaardeerd wordt. Dus, als u nog iets heeft of weet, meldt het dan alstublieft.

NIEUW

Met genoegen kan ik melden dat op de website, in deel 2 de publicatie “Suiker: de basis voor vliegen” is toegevoegd. Suiker en Heerma van Voss behoren uiteraard echt bij elkaar. De omvang is fors te noemen, zodat gekozen is het boek te verdelen over vier “banden”. Op de website zijn ze te vinden als vier losse boeken, maar ze behoren duidelijk bij en achter elkaar.

Zeer waarschijnlijk volgt t.z.t. nog wel een update, omdat nog onverwerkte informatie beschikbaar is. Zo nu en dan wordt verwezen naar titels van nog niet verschenen publicaties, al dan niet met een relatie tot “de suiker”. Die zijn in voorbereiding.

Nieuwsbrief 3 (2 december 2020)

NIEUW

Met genoegen kan ik melden dat op de website, in deel 2, een boek is toegevoegd: “S.C.J. Heerma van Voss – privé”.

Zoals ook in het voorwoord is vermeld, gaat onze hartelijke dank uit naar velen die een bijdrage leverden.

Boek over suikerfabriek en/of industrie?

Iemand stelde mij de vraag of er ook een boek komt over “de suiker”. Het antwoord zal niet verrassend zijn: “Ja, dat komt er zeker.” Heerma van Voss en suiker horen bij elkaar. Er is veel materiaal beschikbaar om te publiceren. Momenteel zijn voor de website diverse boeken in voorbereiding waarin de suikerfabriek en de suikerindustrie centraal staan. Het kan nog wel een tijd duren voordat ik deze allemaal gereed heb. Ik overweeg momenteel om eventueel alvast een “eerste druk” te gaan plaatsen en die dan later te vervangen. Ik meld het als de knoop is doorgehakt.

Nieuwsbrief 2 (16 november 2020)

Eerder gepubliceerd?

Ter verduidelijking wordt hier herhaald wat is vermeld in de tekst op de homepage, in Nieuwsbrief 1 van 19 oktober 2020 en op blz. 2 van elke publicatie.

• “Elk “boek” is een verzamelwerk(je), een bundeling van een deel van het bewaard gebleven erfgoed en aan Heerma van Voss gerelateerde feiten, verhalen, documenten, enz. Het is verzameld, gedigitaliseerd, geordend, om voor altijd te kunnen bewaren en door te geven.”

• “De website is opgezet om zijn bewaarde en verzamelde nalatenschap eenvoudig toegankelijk te maken.”

• “Het betreft een verzameling feiten, gebeurtenissen, overleveringen, beschrijvingen en illustraties…”

In de boekjes/boeken is dus zeker ook eerder gepubliceerd werk opgenomen. Bronvermeldingen maken dit duidelijk.

Aanpassing website

De website is enigszins aangepast, voor een nog snellere navigatie bij de boeken.

NIEUW

Boek nr. 25 is toegevoegd: “Heerma van Voss en Van Gogh”. Zie deel 2.

Omdat in dit boek veel informatie is opgenomen die verkregen werd van/via Sjaak Jansen (Etten-Leur) is met hem vooraf afgestemd. In zijn blog van 13 november besteedt hij aandacht aan “zijn” in het boek opgenomen werk. Zie www.sjaakjansen.nl.

Nieuwsbrief 1 (5 november 2020)

De “lancering” van de website, 19 oktober 2020, was een mijlpaal voor het erfgoed van Heerma van Voss en voor Heemkundekring “Jan uten Houte”. Een eerste serie van 23 boekjes en boeken kon worden gepubliceerd, om via internet gratis te bekijken.

Al snel meldden zich de eerste gegadigden voor de Nieuwsbrief. Het is de bedoeling met deze nieuwsbrieven kenbaar te maken dat de website is uitgebreid, dat publicaties vervangen zijn door een nieuwe versie, enz. Ook kan ingegaan worden op ingestuurd commentaar of op een vraag.

De heer John Roovers was één van degenen die genoten van de inhoud van de website. Hij stuurde diverse correcties en aanvullingen. Inmiddels zijn deze verwerkt, zodat sommige boeken al in een tweede versie beschikbaar zijn.

Niet te éénzijdig belicht?

Een bezoeker van de website vroeg of Heerma van Voss misschien niet te éénzijdig in de schijnwerpers gezet wordt. Waren er bijvoorbeeld geen misstanden en kinderarbeid in de fabriek?

Het antwoord hierop is eenvoudig: beschikbare informatie en documenten worden niet gefilterd of gecensureerd. Alles wat bewaard is gebleven, gevonden is, wordt gepubliceerd; dus ook negatieve berichten, of kritiek op hem of de fabriek.

Wel wil ik benadrukken dat deze berichten en vormen van kritiek mondjesmaat beschikbaar zijn. Veelal wordt Heerma van Voss beschreven als een weldoener (hetgeen ook bewezen is), maar ook als een rechtvaardig man en een goede werkgever. Dit laatste moet gezien worden in het licht van zijn tijd. Hij kreeg te maken met nieuwe sociale wetten, rond 1900, en trachtte daar correct mee om te gaan. Ik laat het verder aan de lezers over om te oordelen, aan de hand van het beschikbare erfgoed.

Kijk- en leestip

Om goed te kunnen genieten van de publicaties, met name van de vele illustraties, moet ik adviseren, voor zo ver mogelijk uiteraard, de boekjes/boeken in te zien via een (groot) beeldscherm. Dat geeft ook meer rust en overzicht dan wanneer gekeken en gelezen wordt met een mobiele telefoon of tablet.

NIEUW

De website is uitgebreid met het 24^e boek: “Het geschonken postkantoor”. Zie deel 2.